4 Dấu Hiệu Tai Biến Mạch Máu Não Bạn Không Được Bỏ Qua

Bạn đột ngột thấy yếu liệt một bên mặt, tay hay chân? Miệng méo xệch khi cười? Khó nói hoặc nói ngọng? Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân? Đó có thể là bốn dấu hiệu cảnh báo tai biến mạch máu não. Thời gian là yếu tố then chốt trong điều trị tai biến. Nhận biết sớm các dấu hiệu này giúp bạn hoặc người thân có cơ hội được cấp cứu kịp thời, giảm thiểu tổn thương não và tăng khả năng phục hồi. Hãy đọc tiếp để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc nhận biết bốn dấu hiệu nguy hiểm này. Nếu nghi ngờ tai biến, hãy liên hệ ngay với dịch vụ y tế khẩn cấp.

Tai Biến Mạch Máu Não Là Gì?

Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ, là một bệnh lý thần kinh nguy hiểm, thuộc nhóm tình trạng y tế khẩn cấp. Đây là một sự cố sức khỏe nghiêm trọng, xảy ra do sự gián đoạn đột ngột của việc cung cấp máu lên não. Sự gián đoạn này dẫn đến thiếu oxy và chất dinh dưỡng nuôi sống các tế bào não, gây ra tổn thương não bộ. Tổn thương này có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn, tàn tật hoặc tử vong.

Thiếu máu não (nhồi máu não)

Thiếu máu não hay nhồi máu não, là một dạng tai biến mạch máu não xảy ra khi một mạch máu cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn này thường do cục máu đông hình thành trong mạch máu (huyết khối), hoặc do cục máu đông di chuyển từ nơi khác đến (nhồi máu tắc mạch). Kết quả là một phần não bộ không nhận được đủ oxy và chất dinh dưỡng, dẫn đến tổn thương tế bào thần kinh. Các dấu hiệu của thiếu máu não thường xuất hiện đột ngột và rõ ràng, bao gồm: yếu liệt một bên mặt, méo miệng, nói khó, đau đầu dữ dội, chóng mặt, ảnh hưởng đến thị lực, rối loạn cảm giác, khó nuốt, thay đổi tính cách, thậm chí co giật.

Những dấu hiệu này cần được quan tâm nghiêm túc, vì đây là một tình trạng y tế khẩn cấp đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức. 

Xuất huyết não

Xuất huyết não là một dạng tai biến mạch máu não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào mô não. Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây xuất huyết não. Máu chảy ra sẽ gây áp lực lên các tế bào não, dẫn đến tổn thương mô não và các triệu chứng tương tự như thiếu máu não: yếu liệt, méo miệng, nói khó, đau đầu dữ dội, chóng mặt, ảnh hưởng đến thị lực, rối loạn cảm giác, khó nuốt, thay đổi tính cách. Tuy nhiên, trong xuất huyết não, đau đầu dữ dội thường xuất hiện đột ngột và rất nghiêm trọng. Cấp cứu và điều trị xuất huyết não đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp tại bệnh viện. Phương pháp điều trị có thể bao gồm phẫu thuật để loại bỏ máu tụ hoặc dùng thuốc để kiểm soát huyết áp. Chụp CT/MRI não bộ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng để xác định vị trí và mức độ chảy máu. Giống như thiếu máu não, phục hồi chức năng là một phần quan trọng trong quá trình điều trị và phục hồi sức khỏe cho người bệnh. 

Nhận biết 4 dấu hiệu tai biến mạch máu não tại nhà

Tai biến mạch máu não xảy ra do sự gián đoạn đột ngột của việc cung cấp máu lên não, nguyên nhân có thể là do tắc nghẽn mạch máu (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (xuất huyết não). Các dấu hiệu nhận biết thường xuất hiện đột ngột và rõ ràng. Hãy nhớ phương pháp FAST để dễ dàng nhận biết:

F – Face (Khuôn mặt): Yếu liệt một bên mặt. Hãy yêu cầu người nghi ngờ tai biến cười. Nếu một bên miệng bị méo, khó kéo lên hoặc chảy nước miếng, đó là dấu hiệu đáng báo động. Đây là dấu hiệu rất dễ nhận biết và không thể bỏ qua.

A – Arms (Cánh tay): Yếu liệt hoặc tê bì một bên cánh tay. Yêu cầu người đó giơ hai tay lên. Nếu một bên cánh tay yếu hơn hoặc không thể giơ lên, hoặc tê bì, hãy cảnh giác.

S – Speech (Lời nói): Nói khó, nói ngọng hoặc khó hiểu. Hãy hỏi người đó một câu hỏi đơn giản. Nếu họ nói khó khăn, nói lắp, hoặc không thể nói rõ ràng, đây là một dấu hiệu quan trọng của tai biến.

T – Time (Thời gian): Nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên đây, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Thời gian là yếu tố then chốt trong việc điều trị tai biến mạch máu não. Càng sớm can thiệp, cơ hội phục hồi càng cao. Đừng chần chừ, hãy gọi 115 hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất.

Phát hiện sớm các dấu hiệu tai biến giúp tăng cơ hội phục hồi. Điều trị kịp thời có thể giảm thiểu tổn thương não. Sau khi phát hiện các dấu hiệu trên, hãy thực hiện các bước sau:

Gọi cấp cứu (115): Đây là bước quan trọng nhất. Thông báo cho nhân viên y tế về tình trạng bệnh nhân và địa chỉ của bạn.

Giữ người bệnh nằm yên: Đặt người bệnh nằm nghiêng một bên để tránh bị sặc nếu họ nôn mửa. Không cho họ ăn uống bất cứ thứ gì.

Ghi lại thời gian xuất hiện các triệu chứng: Thông tin này rất quan trọng đối với bác sĩ để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả.

Đưa người bệnh đến bệnh viện: Nếu có thể, hãy đưa người bệnh đến bệnh viện có chuyên khoa đột quỵ càng sớm càng tốt. Thời gian là vàng bạc đối với người bị tai biến.

Các giai đoạn của tai biến mạch máu não

Giai đoạn khởi đầu

Giai đoạn khởi đầu của TMV thường diễn ra rất nhanh, các dấu hiệu xuất hiện đột ngột. Đây là thời điểm quan trọng nhất, quyết định đến sự thành công của quá trình điều trị và phục hồi. Bạn cần tỉnh táo nhận biết các dấu hiệu cảnh báo, thường bao gồm:

Yếu liệt đột ngột: Cảm giác yếu hoặc tê liệt ở một bên mặt, tay hoặc chân. Cố gắng giơ cả hai tay lên, nếu một bên tay bị yếu hoặc rơi xuống, đó có thể là dấu hiệu của TMV.

Méo miệng: Khó khăn trong việc cười hoặc làm các động tác mặt, một bên miệng bị méo.

Nói khó: Khó khăn trong việc nói chuyện, nói ngọng, nói không rõ lời, hoặc không thể nói được. Hãy thử nói một câu đơn giản, nếu bạn khó khăn, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Đau đầu dữ dội: Đau đầu đột ngột, dữ dội, khác thường so với những cơn đau đầu thông thường. Đây thường là dấu hiệu của xuất huyết não.

Chóng mặt, mất thăng bằng: Cảm giác chóng mặt nghiêm trọng, khó giữ thăng bằng, hoặc ngã đột ngột.

Ảnh hưởng đến thị lực: Mờ mắt đột ngột, nhìn đôi, hoặc mất thị lực một phần hoặc toàn bộ.

Rối loạn cảm giác: Tê bì, ngứa ran ở một bên cơ thể.

Khó nuốt: Khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc nước uống.

Thay đổi tính cách: Thay đổi tính cách đột ngột, trở nên cáu gắt, lo lắng, hay lú lẫn.

Co giật: Trong một số trường hợp hiếm gặp, co giật có thể là dấu hiệu của TMV.

Nếu bạn hoặc người thân gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức (số điện thoại 115). Thời gian là yếu tố then chốt.

Giai đoạn quyết định

Giai đoạn quyết định là thời điểm người bệnh được đưa đến bệnh viện và tiến hành cấp cứu. Các bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm cần thiết như chụp CT/MRI để xác định loại TMV (nhồi máu não hay xuất huyết não) và mức độ tổn thương não. Điều trị kịp thời, chính xác là chìa khóa để giảm thiểu tổn thương não và cải thiện khả năng phục hồi. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

Thuốc điều trị: Thuốc tiêu sợi huyết (tPA) được sử dụng để làm tan cục máu đông trong trường hợp nhồi máu não. Tuy nhiên, thuốc này chỉ hiệu quả trong một khoảng thời gian nhất định.

Phẫu thuật: Trong trường hợp xuất huyết não, phẫu thuật có thể được thực hiện để loại bỏ máu tụ hoặc giảm áp lực lên não.

Giai đoạn tiến triển

Giai đoạn tiến triển tập trung vào phục hồi chức năng và quản lý bệnh lý lâu dài. Quá trình này có thể kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của TMV và sự đáp ứng của người bệnh với điều trị. Phục hồi chức năng bao gồm:

Vật lý trị liệu: Giúp phục hồi khả năng vận động, tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện sự phối hợp vận động.

Liệu pháp ngôn ngữ: Giúp cải thiện khả năng giao tiếp và nuốt.

Liệu pháp nghề nghiệp: Giúp người bệnh thích nghi với cuộc sống hàng ngày và thực hiện các hoạt động thường ngày.

Ngoài ra, việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng và kiểm soát các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe và chất lượng sống tốt nhất.

Tai biến mạch máu não nhẹ có tự khỏi được không?

Tai biến mạch máu não nhẹ không có nghĩa là không nguy hiểm. Mặc dù triệu chứng có thể nhẹ hơn so với tai biến nặng, nó vẫn là một sự cố sức khỏe nghiêm trọng cần được theo dõi và điều trị. Vấn đề về tuần hoàn máu não có thể gây ra những tổn thương tiềm ẩn, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Không nên chủ quan nghĩ rằng bệnh sẽ tự khỏi.

Nhận biết sớm các dấu hiệu của tai biến là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Hãy nhớ đến nguyên tắc FAST:

Face (Mặt): Méo miệng, khó cười một bên mặt.

Arms (Tay): Yếu liệt hoặc tê bì một bên tay.

Speech (Lời nói): Nói khó, khó hiểu hoặc nói ngọng.

Time (Thời gian): Gọi cấp cứu ngay lập tức nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trên.

Ngoài ra, một số dấu hiệu khác của tai biến mạch máu não nhẹ có thể bao gồm:

Đau đầu dữ dội, đột ngột.

Chóng mặt, mất thăng bằng.

Ảnh hưởng đến thị lực, nhìn mờ hoặc nhìn đôi.

Rối loạn cảm giác, tê bì, ngứa ran.

Khó nuốt.

Thay đổi tính cách, lú lẫn, mất trí nhớ ngắn hạn.

Co giật (trong một số trường hợp).

Nếu bạn hoặc người thân trải qua bất kỳ triệu chứng nào trên, dù là nhẹ, hãy ngay lập tức tìm kiếm sự trợ giúp y tế. Thời gian vàng để can thiệp điều trị là rất quan trọng. Đừng chờ đợi xem tình trạng có cải thiện hay không.

Nguyên nhân nào dẫn đến tai biến và làm thế nào để phòng ngừa hiệu quả?

Một số yếu tố nguy cơ chính góp phần gây ra tai biến mạch máu não bao gồm:

Tăng huyết áp: Đây là nguyên nhân chính gây xuất huyết não. Huyết áp cao làm tổn thương thành mạch máu, dễ gây vỡ.

Bệnh tim mạch: Các bệnh lý như bệnh mạch vành, rung nhĩ, tăng cholesterol máu làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến nhồi máu não.

Bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường làm tổn thương mạch máu nhỏ, tăng nguy cơ tai biến.

Hút thuốc lá: Thuốc lá làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và làm tăng huyết áp.

Lười vận động: Thiếu vận động làm tăng nguy cơ béo phì, tăng huyết áp và các bệnh tim mạch.

Tuổi cao: Nguy cơ tai biến tăng theo tuổi tác, đặc biệt ở người trên 65 tuổi.

Tiền sử gia đình: Nếu có người thân trong gia đình bị tai biến, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.

Rối loạn mỡ máu: Mức cholesterol cao trong máu làm tăng nguy cơ hình thành mảng bám trong mạch máu.

Phòng ngừa tai biến mạch máu não là một quá trình lâu dài đòi hỏi sự kiên trì và thay đổi lối sống. Dưới đây là những bước cụ thể bạn cần thực hiện:

Kiểm soát huyết áp: Thường xuyên đo huyết áp và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ nếu cần thiết.

Điều trị bệnh tiểu đường: Nếu bạn bị tiểu đường, hãy làm việc chặt chẽ với bác sĩ để kiểm soát lượng đường trong máu.

Ngừng hút thuốc lá: Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ lớn của tai biến, hãy quyết tâm bỏ thuốc.

Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn giàu trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc và ít chất béo bão hòa, muối, đường.

Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 30 phút vận động mỗi ngày, 5 ngày/tuần. Chọn các hoạt động phù hợp với thể trạng của bạn.

Giảm cân nếu cần: Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, giảm cân có thể giúp giảm nguy cơ tai biến.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thường xuyên đi khám sức khỏe để phát hiện sớm các bệnh lý tim mạch và mạch máu não.

Uống đủ nước: Nước giúp duy trì tuần hoàn máu tốt.

Quản lý stress: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ nhiều bệnh, bao gồm tai biến.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt sau tai biến mạch máu não

Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi sau tai biến. Một chế độ ăn cân bằng, giàu dinh dưỡng sẽ hỗ trợ não bộ sửa chữa và phục hồi chức năng. Bạn cần chú trọng đến các yếu tố sau:

Hạn chế muối: Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn giúp kiểm soát huyết áp, một yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh mạch máu não. Nên dùng các gia vị thay thế như tiêu, hành, tỏi để tăng hương vị cho món ăn.

Tăng cường chất xơ: Chất xơ có trong rau củ quả giúp điều chỉnh đường huyết và cholesterol, hỗ trợ sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ tái phát tai biến. Hãy ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi mỗi ngày.

Bổ sung chất béo tốt: Chất béo không bão hòa đơn và đa có trong cá hồi, quả bơ, các loại hạt giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch và não bộ.

Cung cấp đủ protein: Protein là thành phần cấu tạo nên tế bào, giúp phục hồi các tổn thương mô. Nên ăn các loại thịt nạc, cá, trứng, đậu nành.

Uống đủ nước: Nước giúp duy trì hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, giúp thận đào thải độc tố. Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày.

Hạn chế đường: Đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, một yếu tố nguy cơ của tai biến. Nên hạn chế đồ ngọt, nước ngọt có ga.

Tư vấn chuyên gia: Thăm khám bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn. Họ sẽ giúp bạn lập kế hoạch ăn uống cá nhân hóa nhằm tối ưu hóa quá trình phục hồi.

Tìm kiếm thông tin uy tín và hỗ trợ cho người bệnh tai biến ở đâu?

Sau khi cấp cứu, việc tiếp cận thông tin chính xác và đáng tin cậy là rất quan trọng. Tránh tin đồn và thông tin không xác thực trên mạng. Thay vào đó, hãy tìm đến những nguồn sau:

Bộ Y tế Việt Nam: Trang web của Bộ Y tế cung cấp thông tin về các bệnh lý thần kinh, bao gồm cả tai biến mạch máu não, cũng như danh sách các bệnh viện và trung tâm y tế uy tín.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): WHO là nguồn thông tin đáng tin cậy về sức khỏe toàn cầu, cung cấp thông tin về các bệnh mạch máu não, phương pháp điều trị, và phòng ngừa.

Các bệnh viện lớn tại Việt Nam: Nhiều bệnh viện lớn có các chuyên khoa thần kinh học, mạch máu não và phục hồi chức năng sau đột quỵ. Hãy tìm hiểu về các chuyên gia và dịch vụ của các bệnh viện này. Bạn có thể tìm kiếm thông tin trên website của các bệnh viện hoặc liên hệ trực tiếp để được tư vấn.

Các trung tâm đột quỵ: Một số bệnh viện đã thành lập các trung tâm đột quỵ chuyên biệt với đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng và thiết bị hiện đại để điều trị đột quỵ. Việc điều trị tại các trung tâm này thường hiệu quả hơn.

Các chuyên gia thần kinh học: Tìm kiếm sự tư vấn từ các bác sĩ chuyên khoa thần kinh học để được chẩn đoán chính xác và lên kế hoạch điều trị phù hợp.

Tài liệu y khoa học thuật: Tìm kiếm các bài báo khoa học và nghiên cứu về tai biến mạch máu não từ các tạp chí y khoa uy tín. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng đây là những tài liệu chuyên ngành, cần kiến thức y khoa để hiểu đầy đủ.

Những câu hỏi thường gặp về tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não có quan hệ tình dục được không?

Câu trả lời không đơn giản là “có” hay “không”. Khả năng quan hệ tình dục sau tai biến phụ thuộc hoàn toàn vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, mức độ phục hồi và lời khuyên của bác sĩ. Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, gây ra các vấn đề về tuần hoàn máu, tăng nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ tái phát. Do đó, quan hệ tình dục, một hoạt động đòi hỏi sự nỗ lực về thể chất và tâm lý, cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Sau khi trải qua tai biến mạch máu não, một số bệnh nhân bị yếu liệt, khó cử động, ảnh hưởng đến khả năng vận động, gây khó khăn trong việc quan hệ tình dục. Những bệnh nhân này cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe và nhận được hướng dẫn cụ thể.

Tai biến mạch máu não nguy hiểm không?

Tai biến mạch máu não là một bệnh lý thần kinh nguy hiểm, là một tình trạng y tế khẩn cấp có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn, tàn tật hoặc tử vong. Sự gián đoạn đột ngột của việc cung cấp máu lên não gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các tế bào não. Tùy thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương, người bệnh có thể bị yếu liệt, méo miệng, nói khó, đau đầu dữ dội, chóng mặt, ảnh hưởng đến thị lực, rối loạn cảm giác, khó nuốt, thậm chí co giật. Nguy cơ tử vong cao, đặc biệt ở những trường hợp không được điều trị kịp thời hoặc tổn thương não quá rộng. Thời gian vàng để can thiệp điều trị là rất quan trọng, càng sớm được cấp cứu và điều trị, khả năng phục hồi càng cao.

Tai biến mạch máu não có nên châm cứu không?

Hiện nay, chưa có bằng chứng khoa học đầy đủ chứng minh hiệu quả của châm cứu trong điều trị tai biến mạch máu não. Mặc dù một số người cho rằng châm cứu có thể giúp cải thiện một số triệu chứng, ví dụ như giảm đau, cải thiện lưu thông máu, nhưng điều này cần được nghiên cứu thêm. Quan trọng hơn, châm cứu không thể thay thế các phương pháp điều trị y tế chính thống như thuốc điều trị, phục hồi chức năng, hay phẫu thuật.

Tai biến có phải là đột quỵ không?

Vâng, tai biến mạch máu não và đột quỵ là hai thuật ngữ thường được sử dụng thay thế cho nhau. Cả hai đều chỉ cùng một hiện tượng: sự gián đoạn đột ngột của việc cung cấp máu lên não, dẫn đến tổn thương não bộ. Đột quỵ não, nhồi máu não, xuất huyết não đều là các dạng của tai biến mạch máu não.

Tai biến mạch máu não khám và xử lý ở đâu?

Các bệnh viện lớn tại Việt Nam, các trung tâm đột quỵ đều có đầy đủ trang thiết bị và đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm để xử lý các trường hợp tai biến mạch máu não. Hãy tìm kiếm thông tin về các bệnh viện uy tín gần nhất để được hỗ trợ tốt nhất. Bạn cũng có thể tìm kiếm thông tin trên website của Bộ Y tế hoặc các tổ chức y tế uy tín khác.